Het Sociaal Lab is een methode vanuit Agents of Change dat op een co-creatieve wijze belanghebbenden verbindt rondom een vraagstuk dat speelt in de samenleving. Het Sociaal Lab is een innovatieve benadering om complexe maatschappelijke vraagstukken aan te pakken door middel van co-creatie en ontwerpgerichte methoden. Generieke vraagstukken die vragen om een specifieke lokale oplossing.
Hier zijn drie onderdelen, het Info-, Maak- en Test lab, van essentieel belang. Door deze drie onderdelen samen te brengen, biedt het Sociaal Lab een gestructureerde Social Design aanpak voor het aanpakken van complexe problemen op een inclusieve en participatieve manier. Elke betrokkenen ziet en ervaart dat er direct wat met de inbreng gedaan wordt. Het vraagstuk zal transparant en zichtbaar zijn voor eenieder die hier belang bij heeft.
Op die manier vergroten we de draagkracht en het vertrouwen om mee te willen werken, om uiteindelijk naar een positieve verandering te werken voor zowel de betrokken individuen als het systeem. Hiermee maken we impact op verschillende niveaus. Het Sociaal Lab is een experimenteerruimte om van complexe maatschappelijke vraagstukken tot gezamenlijke oplossingen te komen.
Dit lab richt zich op het verzamelen en delen van relevante informatie over het vraagstuk. Dit kan bestaan uit onderzoek, het in kaart brengen van verschillende perspectieven en het identificeren van belangrijke stakeholders. Het doel is om een goed begrip te krijgen van het probleem voordat verdere stappen worden ondernomen.
Binnen het maaklab is het de uitdaging om te komen tot prototypes die zichtbaar zijn. Vanuit het vraagstuk bieden wij werkvormen aan om met de verschillende belanghebbenden, en dus vanuit diverse perspectieven, ideeën te verzamelen. Deze ideeën gebruiken we vervolgens om te komen tot een of meerdere prototypes. Een prototype betekent voor ons dat je iets in handen hebt dat je kunt delen met personen rondom het vraagstuk die hier niet aan mee hebben gewerkt.
Het testlab staat voor de fase waarbinnen we de prototypes in de context zullen plaatsen. Hierdoor kunnen we zien hoe de eindgebruiker met de ideeën omgaat en of dit eventueel aangepast zou moeten worden. Door op de juiste manier te testen, komen we erachter wat voor impact we kunnen maken. Hierdoor wordt de mogelijke implementatie ook zichtbaar.
Het verbod op mobieltjes in de klas, hoe ga je daar als school mee om? De overheid zegt dat scholen zelf met leraren, leerlingen en hun ouders afspraken moeten maken hoe dit er op hún school precies uit gaat zien. Je kunt als docententeam daar een oplossing voor aandragen, maar je kunt ook een Sociaal Lab implementeren.
Waarom zijn de leerlingen eigenlijk zo gehecht aan hun telefoon? En wat maakt het dat ze het zo lastig vinden om tijdelijk afscheid te nemen? Met het sociaal lab vragen we het aan de leerlingen zelf! In het maaklab ontwerpen we met de leerlingen prototypes die volgens hen zelf zouden werken om hun mobiel niet te hoeven gebruiken in de klas. Door te experimenteren geef je hen eigenaarschap en is de kans op slagen van de oplossing groter!
|| co-creatie || interventie ontwerp || eigenaarschap ||
Als wooncorporatie ben je een belangrijke stakeholder in het vraagstuk verduurzaming, en door de nieuwe omgevingswet moet je de burgers betrekken bij het ontwerp en besluitvorming. Voor verduurzaming is bewustwording en gedragsverandering nodig. Hoe doe je dat?
Met een Sociaal Lab kunnen we in samenwerking met een team experts en de gebruikers hiervan onderzoek doen naar het woongebied, wat ze verbindt aan het vraagstuk en hoe we tegelijkertijd meer inzicht krijgen in de behoeften. Door dit systeem en de context uit te werken kunnen we erachter komen wat hun wensen zijn, maar ook hoe je als wooncorporatie het beste met de doelgroep kunt communiceren. Wanneer we de doelgroep goed begrijpen, kunnen we ze meenemen in het ontwerpproces van het MaakLab. Uit het InfoLab blijkt bijvoorbeeld dat de bewoners een gemeenschappelijke interesse in koken hebben. Tijdens een georganiseerde kookworkshop wordt aandacht besteed aan het koken op inductie, wat de bewoners meer vertrouwen geeft en ze de stap durven maken om de verandering naar het investeren in duurzaamheid aan te gaan.
|| burgerparticipatie || verduurzaming || draagvlak vergroten ||
Het bezoek van het natuurgebied wordt steeds intensiever. Dat uit zich op velerlei vlakken. Er ontstaan ‘nieuwe’ mountainbike -paden, in het gehele natuurgebied ligt steeds meer afval en veel van het gebied wordt gezien als losloopgebied voor honden. Met alle gevolgen voor de flora en fauna van dien.
Een eerste neiging om het probleem op te lossen kan zijn om paden af te sluiten, extra afvalbakken te plaatsen en losloop van honden helemaal te verbieden. Echter blijkt uit divers onderzoek dat deze regelingen vaak niet het gewenste resultaat bieden, het is een vorm van symptoombestrijding. Het gaat namelijk om de mens die zich (opnieuw) te verhouden heeft tot de natuur. Bewustwording van de flora en fauna waarin de mens zich begeeft is essentieel. Wat voor invloed als mens heb je eigenlijk als je daar recreëert? Wat maakt het dat wij als mens in Nederland afval in de natuur dumpen en in Zwitserland geen plastic zakje te vinden is? Wie ruimt dat nu eigenlijk op en de hond die los loopt lijkt heel onschuldig, maar hoe zit dat in het broedseizoen?
Het vraagstuk leent zich perfect voor een Sociaal Lab. Het InfoLab wordt vormgegeven rondom bestaande ontmoetingsplekken. In het MaakLab gebruiken we de nieuwe data om continu verschillende gebruikersgroepen centraal te stellen. Communities van wandelaars (met en zonder honden) worden betrokken, mountainbikeclubs en experts van natuurbehoud. Het Sociaal Lab helpt in het ontwerpen van oplossingen voor een generiek vraagstuk in een specifieke context.
|| gedragsverandering || bewustwording || gebruikersgroepen ||
Er speelt een behoeftevraag om in een nieuwe wijk een dorpshuis te vestigen. Er blijkt met de stijgende bewoners meer behoefte te zijn aan samenkomen en ontmoeten. Echter, door de weinig financiële middelen en de ruimtelijke inrichting behoort het plaatsen van een nieuw buurthuis niet tot de mogelijkheden.
In het Sociaal Lab gaan we de behoeftevraag van “sociaal contact en samenkomen” onderzoeken. Wat betekent dit eigenlijk? Wat heb jij nodig als inwoner? Hoe ziet jouw ideale vorm er uit? In het MaakLab ontwerpen we mogelijke oplossingen samen met gemeente, experts en buurtbewoners, waardoor er ondertussen ook een vorm van sociaal contact en ontmoeten ontstaat. Natuurlijk wordt de ontwerpeis van ruimte en financiële middelen meegenomen. Waardoor de oplossing van ‘het klassieke dorpshuis’ niet de uitkomst zal zijn, maar er gezamenlijk (buurtbewoners, stakeholders, gemeente) iets wordt ontworpen dat voldoet aan de behoefte van de eindgebruikers. Wat die oplossing is weten we nog niet, wel weten we dat het een gedragen oplossing is door alle eindgebruikers die onderdeel zijn geweest van het Sociaal Lab.
|| burgerparticipatie || domeinoverstijgend || creatieve oplossing ||
