Complexe vraagstukken zijn maatschappelijke of sociale vraagstukken waarvoor geen eenduidige oplossing bestaat. Ze kenmerken zich door veel onderlinge afhankelijkheden, wisselende belangen en onvoorspelbare uitkomsten. Denk aan thema’s als armoede, duurzaamheid, klimaat, zorg of eenzaamheid.
Gecompliceerde vraagstukken kun je uit elkaar halen, en ook weer op dezelfde manier in elkaar zetten. Denk bijvoorbeeld aan een puzzel van 1000 stukjes. Op het eerste oog lijkt dit misschien moeilijk, maar in principe kan iedereen met veel geduld de puzzel in elkaar zetten. Door de beperkte delen (in dit geval de 1000 puzzelstukjes) die hiervoor nodig zijn, maakt dat gecompliceerde vragen uiteindelijk altijd op te lossen zijn.
Complexe systemen bestaan echter niet duidelijk uit een oorzaak en gevolg. Het betekent niet alleen ‘moeilijk’, maar ook letterlijk ‘ingewikkeld’. Er zijn onderliggende en onzichtbare verbanden onder het systeem die continu in beweging zijn.
Een complex vraagstuk kun je niet oplossen met één duidelijk plan of door een expert in te schakelen. De situatie verandert voortdurend en vraagt om samenwerking, verbeeldingskracht en aanpassingsvermogen. Om verandering te creëren in complexe vraagstukken, zijn domeinoverstijgende en mensgerichte processen nodig. Het vraagt om aanpassing van gedrag, nieuwe omgangsvormen in de onderliggende verbanden en innovatie. Uiteindelijk ontstaan er verschillende soorten oplossingen om deze vraagstukken in beweging te krijgen.
Veel systemen ervaren wat complexe vraagstukken. Denk bijvoorbeeld aan het onderwijs, de natuur en het landschap, het sociaal domein en woningbouwcorporaties. Dit soort domeinen vragen in de huidige tijd om een ontwerpende aanpak. Er zijn veel belanghebbenden binnen en rondom deze systemen, maar keuzes en beleid blijven vaak bij de bestuurslaag. Om tot gedragen verandering te komen, moeten de behoeften van het hele systeem mee worden genomen en belanghebbenden worden betrokken.
Domeinoverstijgend samenwerken, mensgericht proces, verbeeldingskracht zijn cruciaal om beweging te krijgen in complexe vraagstukken. Dit is te omvatten in één woord: de ontwerpende aanpak. Bij Agents of Change werken wij met de ontwerpende aanpak in de vorm van het Sociaal Lab. Ben je benieuwd hoe we het Sociaal Lab kunnen inzetten voor jouw complexe vraagstuk?
